Từ lâu, gạo đã trở thành lương thực chính trong bữa ăn của người Việt, chiếm tỷ trọng lớn trong khẩu phần dinh dưỡng hằng ngày. Dù sống ở miền Bắc, miền Trung hay miền Nam, bát cơm nóng hổi vẫn luôn là trung tâm của mọi mâm cơm gia đình. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng gạo cũng có “muôn hình vạn trạng” với nhiều giống khác nhau, mỗi loại mang một hương vị và công dụng riêng biệt. Hiểu rõ các loại gạo phổ biến sẽ giúp bạn lựa chọn được loại gạo phù hợp nhất với khẩu vị, tình trạng sức khỏe và nhu cầu sử dụng của gia đình.
Phân loại gạo theo đặc điểm hạt và tính chất
Gạo tẻ
Là loại gạo phổ biến nhất, dùng để nấu cơm ăn hàng ngày. Gạo tẻ có độ dẻo vừa phải hoặc hơi khô, dễ nấu, hợp với đại đa số khẩu vị.
Gạo nếp
Gạo nếp có độ dẻo cao, dính, thường dùng để nấu xôi, bánh chưng, bánh tét, chè hoặc làm men rượu. Một số loại nếp đặc sản như nếp cái hoa vàng, nếp nương được nhiều người ưa chuộng.
Gạo lứt
Là gạo chỉ bỏ lớp vỏ trấu, giữ lại lớp cám gạo. Giàu chất xơ, vitamin B1, E và chất chống oxy hóa. Thích hợp cho người ăn kiêng, người tiểu đường hoặc theo chế độ thực dưỡng.
Gạo huyết rồng
Là loại gạo có màu đỏ tự nhiên nhờ chứa anthocyanin – chất chống oxy hóa mạnh. Tốt cho máu, tim mạch và người cần bổ sung sắt.
Gạo đen (gạo nếp cẩm)
Gạo có màu tím – đen, thường dùng trong món chè, sữa chua nếp cẩm. Giàu anthocyanin, chất xơ và protein.
Gạo tấm
Là những hạt gạo bị vỡ trong quá trình xay xát. Giá rẻ hơn gạo nguyên hạt, thường dùng để nấu cơm tấm, cơm phần hoặc cho quán ăn.
Phân loại theo giống và hương vị gạo
| Tên gạo | Đặc điểm |
|---|---|
| ST25, ST24 | Gạo ngon nhất thế giới, thơm nhẹ, dẻo, mềm cơm |
| Japonica | Hạt tròn, dẻo dính, phù hợp với món Nhật – Hàn |
| Jasmine | Gạo thơm nhẹ, mềm, phổ biến trong siêu thị |
| Bắc Hương | Hạt nhỏ, thơm, mềm, thường dùng ở miền Bắc |
| Tám Xoan Điện Biên | Gạo dẻo, thơm tự nhiên, đặc sản vùng núi phía Bắc |
| Nàng Hương Chợ Đào | Dẻo, hương lá dứa đặc trưng, đặc sản miền Tây |
| Nếp cái hoa vàng | Gạo nếp đặc sản, thơm, dẻo, thường nấu xôi truyền thống |
Mỗi giống gạo có mùi vị, độ dẻo, màu sắc và giá trị dinh dưỡng khác nhau. Việc chọn loại gạo phù hợp là yếu tố then chốt quyết định chất lượng bữa ăn
Gạo theo phương pháp canh tác: sạch hay không sạch?
Gạo thường
Sản xuất theo cách truyền thống, có sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và phân hóa học. Giá rẻ, phổ biến nhưng độ an toàn thực phẩm không cao.
Gạo VietGAP
Canh tác theo tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt (VietGAP). Hạn chế hóa chất, có kiểm soát, phù hợp với người tiêu dùng quan tâm đến sức khỏe.
Gạo hữu cơ (organic)
Không sử dụng hóa chất trong suốt quá trình trồng trọt. Được chứng nhận bởi các tổ chức như USDA Organic hoặc EU Organic. Giá cao hơn nhưng an toàn tuyệt đối.
Gạo bán hữu cơ / sinh học
Giữa gạo thường và hữu cơ, phù hợp với người muốn ăn sạch nhưng vẫn tiết kiệm.
Các loại gạo phổ biến tại Việt Nam hiện nay
Trước khi so sánh chi tiết về đặc điểm và giá, hãy cùng điểm qua khoảng 10–15 loại gạo nổi bật và được sử dụng rộng rãi nhất tại Việt Nam. Những loại gạo này không chỉ khác nhau về hình dáng hạt, hương vị, độ dẻo mà còn có nguồn gốc từ nhiều vùng miền đặc trưng, thể hiện sự phong phú trong văn hóa ẩm thực Việt:
- ST25 – Gạo ngon nhất thế giới, dẻo, thơm, mềm cơm
- ST24 – Tiền nhiệm của ST25, vị tương tự nhưng ít dẻo hơn một chút
- Jasmine – Gạo mềm, thơm nhẹ, dễ nấu, phổ biến ở siêu thị
- Japonica – Hạt tròn, rất dẻo, dùng nhiều trong món Nhật, Hàn
- Bắc Hương – Gạo thơm truyền thống miền Bắc, cơm mềm
- Tám Xoan Điện Biên – Gạo đặc sản vùng núi, thơm và dẻo tự nhiên
- Nàng Hương Chợ Đào – Gạo thơm đặc trưng miền Tây Nam Bộ
- Gạo lứt đỏ – Gạo nguyên cám, giàu xơ, phù hợp ăn kiêng
- Gạo huyết rồng – Gạo đỏ, tốt cho máu, nhiều vi chất
- Gạo nếp cái hoa vàng – Dùng nấu xôi, bánh chưng, thơm dẻo
- Gạo nếp nương – Đặc sản Tây Bắc, nếp dẻo, thơm lâu
- Gạo tấm – Gạo vỡ, thường dùng nấu cơm tấm, giá rẻ
- Gạo nếp cẩm (gạo đen) – Màu tím đen, nhiều anthocyanin, dùng nấu chè
- Gạo hữu cơ ST25 – Không hóa chất, canh tác sạch, giá cao hơn
- Gạo bán hữu cơ / sinh học – Giải pháp trung hòa giữa an toàn và giá cả
Danh sách trên chưa phải là tất cả, nhưng đã bao quát phần lớn các dòng gạo phổ biến được tiêu thụ nhiều tại Việt Nam hiện nay.
Bảng so sánh đặc điểm và giá các loại gạo phổ biến
| Loại gạo | Độ dẻo | Hương thơm | Giá (VNĐ/kg) | Phù hợp với |
| ST25 | Dẻo vừa | Thơm nhẹ | 28.000 – 55.000 | Gia đình, người ăn sạch, biếu tặng |
| Japonica | Rất dẻo | Nhẹ | 25.000 – 35.000 | Món Nhật, trẻ em, sushi |
| Jasmine | Mềm | Nhẹ | 18.000 – 25.000 | Gia đình, phổ thông |
| Gạo lứt | Cứng | Không thơm | 22.000 – 35.000 | Ăn kiêng, tiểu đường |
| Gạo huyết rồng | Dẻo | Nhẹ | 30.000 – 45.000 | Người thiếu máu, người cao tuổi |
| Tấm | Khô | Ít thơm | 15.000 – 20.000 | Quán ăn, sinh viên, giá rẻ |
Cách chọn gạo theo từng nhu cầu cụ thể
Chọn gạo không chỉ đơn thuần là chọn một loại thực phẩm, mà còn là cách bạn chăm sóc cho sức khỏe và nhu cầu dinh dưỡng của từng thành viên trong gia đình. Dưới đây là những gợi ý lựa chọn gạo phù hợp theo từng nhóm đối tượng:
Người ăn kiêng, người tiểu đường
Nên chọn các loại gạo có chỉ số đường huyết thấp (GI thấp) và giàu chất xơ như:
- Gạo lứt đỏ/lứt đen: còn nguyên lớp cám, giúp làm chậm hấp thu đường.
- Gạo huyết rồng: có màu đỏ tự nhiên, nhiều anthocyanin, tốt cho người cần kiểm soát lượng đường trong máu.
- Gạo đen (nếp cẩm): hàm lượng xơ cao, giàu chất chống oxy hóa.
Những loại gạo này giúp duy trì đường huyết ổn định và tạo cảm giác no lâu.
Gia đình có trẻ nhỏ, người lớn tuổi
Nên chọn các loại gạo mềm, dễ tiêu hóa, không khô cứng, chẳng hạn:
- Gạo ST25 hữu cơ: cơm dẻo vừa, thơm, dễ ăn và không gây đầy bụng.
- Gạo Japonica: dẻo mềm, thích hợp cho trẻ nhỏ tập ăn.
- Gạo Bắc Hương: thơm nhẹ, mềm, phù hợp người già có hệ tiêu hóa yếu.
Ưu tiên các loại gạo sạch, không tồn dư hóa chất để đảm bảo an toàn.
Gia đình đông người, ăn gạo mỗi ngày
Nên chọn những loại gạo có giá thành hợp lý nhưng vẫn đảm bảo chất lượng:
- Gạo Jasmine: phổ biến, dễ nấu, hợp khẩu vị nhiều người.
- ST25 loại thường: chất lượng tốt, giá phải chăng.
- Gạo bán hữu cơ: cân bằng giữa độ sạch và chi phí hợp lý.
Đây là nhóm gạo giúp đảm bảo bữa ăn hàng ngày mà không làm tăng chi phí đáng kể.
Biếu tặng, sử dụng trong nhà hàng
Nên chọn các loại gạo có chất lượng cao, đóng gói đẹp, thương hiệu uy tín:
- ST25 xuất khẩu cao cấp: hạt đều, cơm thơm ngon, phù hợp làm quà.
- Japonica đóng gói tiêu chuẩn: sang trọng, dễ bảo quản.
- Gạo đặc sản như Tám Xoan, Nàng Hương: mang bản sắc vùng miền, tạo ấn tượng khi tặng. Chọn gạo lứt, gạo huyết rồng, gạo đen. Nhiều chất xơ, chỉ số đường huyết thấp.
Mẹo bảo quản gạo đúng cách để luôn thơm ngon
- Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh sáng mặt trời
- Không để gạo trong túi nylon lâu ngày – nên đổ ra thùng kín
- Không nên trộn gạo mới – cũ với nhau
- Với gạo hữu cơ, nên dùng trong 2–3 tháng hoặc trữ mát
Chọn gạo đúng là chọn sức khỏe lâu dài
Việt Nam có rất nhiều loại gạo ngon – mỗi loại đều mang nét đặc trưng riêng. Điều quan trọng là người tiêu dùng cần hiểu rõ nhu cầu của gia đình mình để chọn đúng loại gạo phù hợp. Dù là gạo đặc sản, gạo phổ thông hay gạo ăn kiêng, hãy ưu tiên sự rõ ràng về nguồn gốc, phương pháp canh tác và uy tín thương hiệu.
Cơm ngon bắt đầu từ hạt gạo sạch. Hãy chọn gạo thông minh – vì sức khỏe cả gia đình!
Nguồn TamAnfarm.vn